Το Ναυτικό και Ιστορικό Μουσείο Γαλαξειδίου το καμάρι του τόπου, εικονογραφεί τη ζωή και τη ναυτική επίδοση των κατοίκων του για πέντε χιλιετίες, από την προϊστορική περίοδο μέχρι τις αρχές του εικοστού αιώνα ως θεματοφύλακας της συλλογικής μνήμης της περιοχής.
Eίναι το αρχαιότερο Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδας με την πλουσιότερη συλλογή Πινάκων Ελληνικών Ιστιοφόρων.
Ιδρύθηκε από το γιατρό και Δήμαρχο Ευθύμιο Βλάμη το 1928 ο οποίος συγκέντρωσε το υλικό από τα σπίτια των Γαλαξειδιωτών, και στη συνέχεια πλουτίστηκε με άλλες δωρεές. Όπως λέει η Εύα Βλάμη στο βιβλίο της για το Γαλαξείδι: “Πήρανε οι Γαλαξειδιώτες τα κάδρα των καραβιών από τη σάλα, βγάλανε από τα σεντούκια τα παλιά θυμητικά τους και τα παραδώσανε στο Δήμαρχό τους, κέρδος δεν ήτανε μόνο για το Γαλαξείδι μα και της Ελλάδας να παραδώσουν κάθε λείψανο παλιάς αρχοντιάς στη Δημαρχία”.
Εκεί στεγάζεται το μοναδικό ιστορικό χειρόγραφο «Το Χρονικό του Γαλαξειδίου» που ο γιατρός και ιστοριοδίφης, Κ. Ν. Σάθας, ανακάλυψε το 1864 στα ερείπια του Βυζαντινού Μοναστηριού του Σωτήρα. Περιέχει, επίσης, μία σημαντική αρχαιολογική συλλογή που πρωτοδημιουργήθηκε το 1932 από προσφορές της “Ένωσης Νέων Γαλαξειδίου”, με πρωτοβουλία του Ισ. Σιδηρόπουλου και άλλων Γαλαξειδιωτών και από ευρήματα της ανασκαφής Θρεψιάδη και άλλων επιφανειακών ερευνών και μαρτυρεί για τη συνεχή κατοίκηση του τόπου για πολλές χιλιετίες.
Τα εκθέματα
- Αρχαιολογική συλλογή από τον αρχαίο οικισμό και τους γύρω χώρους. Τα εκθέματα αφορούν τον δημόσιο, τον ιδιωτικό βίο, τη λατρεία, το ναυτικό εμπόριο, τα ταφικά έθιμα των αρχαίων κατοίκων της πόλης του Χαλείου (σημερινό Γαλαξείδι) και μία μικρή αλλά σημαντική νομισματική συλλογή.
- Το χειρόγραφο κείμενο «Χρονικό του Γαλαξειδίου», ένα από τα σημαντικότερα μεταβυζαντινά κείμενα της ελληνικής ιστοριογραφίας που καλύπτει την περίοδο από το 10ο έως το 18ο αιώνα. Αφηγείται τις περιπέτειες της θαλασσινής πολιτείας που συνεχώς καταστρέφεται και ξαναγεννιέται.
- Όπλα της εποχής και άλλα κειμήλια από τη συμμετοχή στην επανάσταση του 1821 στη στεριά και στη θάλασσα.
- Εκθέματα σχετικά με την αναγέννηση της ναυτικής πολιτείας μετά το 1830 και την εμπορική της ακμή. Τη ναυπηγική τέχνη και τον εμπορικό στόλο των πανιών, λεπτομέρειες για το κτίσιμο του ξύλινου καραβιού και το αρμάτωμά του. Το είδος και τα ονόματα των πανιών και τους διάφορους τύπους ιστιοφόρων.
- Έργα ζωγράφων των ξένων λιμανιών που παρήγαγαν τους έξοχους πίνακες των καραβιών αλλά και αυτά των ελλήνων ζωγράφων.
- Ξυλόγλυπτες γυναικείες φιγούρες, τα πανέμορφα ακρόπρωρα ελληνικών καραβιών.
- Μία από τις σπουδαιότερες συλλογές οργάνων ναυσιπλοΐας: οκτάντες, εξάντες, χρονόμετρα, δρομόμετρα και άλλα όργανα που οι επιδέξιοι ναυτικοί χρησιμοποιούσαν πριν από την εποχή του ραντάρ και των δορυφόρων.
- Συλλογή από έγγραφα και ημερολόγια καραβιών που αποτελούν μαρτυρίες για την περιπέτεια του εμπορικού ναυτικού ταξιδιού του 19ου αιώνα, για τα εμπορικά λιμάνια και φορτία αλλά και για τις πρώτες προσπάθειες οργάνωσης αλληλοασφάλιστικών οργανισμών.
- Μία μικρή πινακοθήκη με έξι πανέμορφους πίνακες του Γαλαξειδιώτη ζωγράφου Σπύρου Βασιλείου.
- Μια σπάνια και πλούσια συλλογή γραμματοσήμων πάνω σε ναυτικά κυρίως θέματα με το τίτλο «Αργοναύτης», δωρεά Κωνσταντίνου Ανιτσά.
Σύντομη Ιστορία του Μουσείου
- Ίδρυση το 1928 από τον ιατρό Kοινοτάρχη Ευθύμιο Κ. Βλάμη.
- Προσθήκη Αρχαιολογικής Συλλογής το 1932 από την «Ένωση Νέων Γαλαξειδίου» με Πρόεδρο τον Ισίδωρο Π. Σιδηρόπουλο.
- Επέκταση το 1962 από την Kοινοτάρχη Ζωή Β. Τζιγγούνη, με Eπιμελητή του Μουσείου τον πλοίαρχο Αθανάσιο Μπομπογιάννη.
- Αναδιοργάνωση το 1977 από τον Έφορο Αρχαιοτήτων Δελφών Πέτρο Θέμελη, με Έφορο του Μουσείου τη λαογράφο Ροδούλα Σταθάκη-Κούμαρη.
- Συντήρηση εκθεμάτων το 2000 με πρωτοβουλία του ιατρού Νίκου Β. Καρατζά και δαπάνη του Ιδρύματος «Σταύρος Σ. Νιάρχος» (Προεδρία Τοπικής Επιτροπής Κ. Δρακόπουλου) και με επιστασία της Ροδούλας Σταθάκη-Κούμαρη.
- Ανακαίνιση και επέκταση κτιρίου το 2001-2002 με δαπάνη του Ιδρύματος «Σταύρος Σ. Νιάρχος», πρωτοβουλία και διαχείριση του Νίκου Β. Καρατζά .
- Επανέκθεση με νέα μορφή το 2002-2003. Συντονισμός έργου από τον Νίκο Β. Καρατζά, επιστημονική επίβλεψη από τους Ρ. Σταθάκη-Κούμαρη, την Διευθύντρια Αρχαιοτήτων Δελφών Ρ. Κολώνια, και τον αρχαιολόγο Π. Βαλαβάνη, με συνεργασία ομάδας ειδικών επιστημόνων και με χορηγίες του Υπουργείου Πολιτισμού (Υπουργία Ε. Βενιζέλου), της Εθνικής Τραπέζης της Ελλάδος (Διοίκηση Θ. Β. Καρατζά), της Τράπεζας Πειραιώς (Διοίκηση Μ. Σάλλα), της Aspis Bank (Διοίκηση Κ. Β. Καρατζά), του Κοινωφελούς Ιδρύματος «Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης» (Προεδρία Σ. Παπαδημητρίου) και με άλλες δωρεές.
Το χρονικό της τελευταίας ανακαίνισης
Το Μουσείο τη δεκαετία του 90 στερημένο από κάθε μέριμνα παρουσίαζε σοβαρότατα προβλήματα.
Το κτίριο χωρίς καμία ουσιαστική ανακαίνιση από την κατασκευή του το 1870 είχε σοβαρά προβλήματα υγρασίας, μεγάλης εισόδου σκόνης, αυξομείωσης θερμοκρασίας και ανεξέλεγκτης εισόδου φωτός από έλλειψη μόνωσης, φθορά κουφωμάτων, στέγης και κασωμάτων και από άλλες σοβαρές ζημιές.Ταβάνι και ξύλινα πατώματα είχαν επικίνδυνα διαβρωθεί.
Τα πολύτιμα εκθέματα είχαν επείγουσα ανάγκη ειδικής συντήρησης: Οι χάρτινοι πίνακες, πορτραίτα καραβιών, ήταν ετοιμόρροπα στις παλαιές κορνίζες τους με μεγάλες φθορές, ενώ το χειρόγραφο «Το Χρονικό του Γαλαξειδίου» ήταν σε άσχημη κατάσταση, σύμφωνα με εκθέσεις ειδικών.
Την άνοιξη του 1999, με την ευκαιρία ενός Συμποσίου που οργάνωσε η Επιστημονική Ένωση Ιατρών του Νοσοκομείου «Υγεία» (Προεδρεία Ν. Β. Καρατζά) στο Γαλαξείδι, δωρίθηκαν στο Μουσείο 500.000 Δρχ. με σκοπό τη συντήρηση του χειρογράφου του Χρονικού. Στη διάρκεια της εκδήλωσης αυτής, με παρακίνηση του ιατρού Ι. Ανδρέου αποφασίστηκε η κατάθεση αίτησης για χορηγία προς το Ίδρυμα «Σταύρος Σ. Νιάρχος» η οποία ετοιμάστηκε από τη Ρ. Σταθάκη-Κούμαρη και το Ν. Β. Καρατζά.
Εγκρίθηκε μια γενναία χορηγία για την έντεχνη συντήρηση της πλειοψηφίας των εκθεμάτων, εξασφαλίστηκε δε η συντήρηση των υπολοίπων χάρτινων εγγράφων από το ειδικό εργαστήριο του ΜΙΕΤ.
Ακολούθησε νέα αίτηση προς το Ίδρυμα «Σταύρος Σ. Νιάρχος» για τη ριζική αποκατάσταση και ανακαίνιση του διατηρητέου κτιρίου του Μουσείου με βάση μελέτη της αρχιτέκτονας Έλενας Ζερβουδάκη και επίβλεψη του Ν.Β.Καρατζά.
Η εξωτερική μορφή του διατηρητέου κτιρίου έγινε απόλυτα σεβαστή αλλά και στο εσωτερικό διατηρήθηκαν μνήμες του παλαιού κτιρίου με τις καμάρες στις προθήκες και τα παράθυρα.
Ο παλαιός ακάλυπτος χώρος έγινε είσοδος με υαλοοροφή και η εσωτερική μεταλλική γέφυρα και σκάλα παραπέμπουν μορφολογικά σε καράβι. Τέλος διατηρήθηκε και εκτίθεται το μοναδικό ορατό δείγμα του βραχώδους υπεδάφους της χερσονήσου πάνω στην οποία κτίστηκε το αρχαίο Χάλειον και το σύγχρονο Γαλαξείδι.
Το κτιριακό έργο ολοκληρώθηκε με εξασφάλιση 160 επιπλέον τετραγωνικών και εσωτερική αναδιαρρύθμιση.
Στη συνέχεια εγκρίθηκε μελέτη επανέκθεσης με σκοπό το Μουσείο να γίνει ελκυστικό, ενδιαφέρον και διδακτικό. Για την κάλυψη του προϋπολογισμού της επανέκθεσης εξασφαλίστηκαν οι χορηγίες που αναφέρονται πάρα πάνω (βλέπε σύντομη ιστορία).
Ο σχεδιασμός της επανέκθεσης ακολούθησε καινούργιο υπόδειγμα.
Αλλά και στην αίθουσα της αρχαιολογίας αντί για ταξινόμηση των ευρημάτων ανά εποχή, επιλέχθηκε να εκτεθούν σύμφωνα με τη χρήση τους, ώστε να ζωντανέψει η ζωή και οι συνήθειες των αρχαίων.
Το ανακαινισμένο Μουσείο άνοιξε δοκιμαστικά στο κοινό αρχές Ιουλίου 2003 και επίσημα εγκαίνια έγιναν τον Οκτώβριο του 2003.
Παράγοντες Επανέκθεσης
Εικόνες από το ανακαινισμένο Μουσείο
Εικόνες του Μουσείου πριν την τελευταία ανακαίνιση
Το Μουσείο στην πρώτη του μορφή
Greek 
English